زنگ‌ها برای پهلوانان به صدا در می‌آید
همشهری آنلاین- مهدیه تقوی‌راد: ورزش باستانی در بین ورزشکاران به احترام و ادب معروف است و همه حرکات با اجازه از سادات و پیشکسوتان زورخانه، با رخصت گرفتن انجام می‌شود. اگر دوست دارید با بخش‌های مختلف و لوازم ورزشی که در زورخانه استفاده می‌شود آشنا شوید، این گزارش را از دست ندهید.
نوای مرشد از سردم
کاربری: جایگاه نشستن مرشد
ارتفاع:۱۱۰ سانتی متر از زمین
به جایگاه مرشد در زورخانه سردم گفته می شود. نمای سکوی سردم از سنگ مرمر یا چوب گردو ساخته می شود و یک طاق نصرت هم زینت بخش آن است که یک یا چند زنگ برای هماهنگی بین ورزشکاران و مرشد به آن آویخته شده است. مرشد با پیراهن ورزشی، جلیقه باستانی و شلوار بلند چرمی یا مخملی روی سردم می‌نشیند. او یک ضرب هم از جنس سفال دارد که دهانه آن با پوست نازک دباغی شده و مرشد با نواختن آن با ریتمی مشخص حرکات ورزشی را آهنگین و هماهنگ می‌کند.
گرز دوران جدید
کاربری: وسیله ورزشی
وزن: از یک تا ۱۵ کیلو گرم
میل، چوب استوانه ای شکل است که بدنه ای مخروطی دارد و از چوب‌های سخت مثل نارون، گردو، ارژن و زبان گنجشک ساخته می شود. هر میل یک تا ۱۵ کیلوگرم وزن دارد و در مسابقات حرفه ای معمولا از میل ۱۵ کیلویی استفاده می شود. میل بازی هم از میل های دیگر کمی کوچک تر و کوتاه تر است و در حرکات نمایشی آن را به بالا پرتاب می کنند. کباده یکی دیگر از وسایل ورزش زورخانه‌ای است که ظاهری شبیه کمان جنگی و جنسی از آهن دارد. در زورخانه‌ها معمولا دو مدل کباده سبک برای تازه کارها و سنگین برای ورزشکاران با سابقه وجود دارد …
یادآور در خیبر
کاربری: وسیله ورزشی
وزن:هر جفت از ۲۰ تا ۱۲۰ کیلوگرم
سنگ زورخانه دو قطعه تخته سنگ حجیم به شکل نعل کفش های قدیمی است که در قسمت بالای آن مربع و در پایین منحنی است و در وسط هر یک از سنگ ها سوراخ و دستگیره ای در نظر گرفته شده و در دو طرف دستگیره برای جلوگیری از خراش برداشتن دست ورزشکار قطعات نمد می گذارند. در مسابقات بین المللی وزن هر یک از سنگ ها به ۲۰ کیلو گرم می‌رسد.
شنا در زمین خشک
کاربری: وسیله ورزشی
طول:۷۰ سانتیمتر
تخته شنا تخته ای است پایه دار که طولش ۷۰ سانتی متر و پهنای آن ۸ سانتی متر است که دو پایه کوتاه به ارتفاع ۵ سانتی متر در زیر، آن را از زمین بالا نگه می دارد. ورزشکاران تخته های شنا را مقابل خود قرار داده و با هر دو دست روی تخته شنا قرار می گیرند، سر خود را بالا گرفته و حرکات میاندار را تکرار می کنند. تخته شنا از وسایل اصلی ورزش زورخانه نیست و بدون آن نیز می توان با گذاشتن کف دست ها به روی زمین حرکات را انجام داد.
آشنایی با آداب و رسوم ورزش زورخانه‌ای
ورزش زورخانه‌ای با همه ورزش‌های دیگر متفاوت است، چرا که علاوه بر فنون ورزشی، آداب و رسوم و آیین‌هایی در آن رعایت می‌شود که بدون آنها، ورزش پهلوانی معنایی ندارد. از شیوه به گود رفتن تا رخصت گرفتن، آشنایی با این آداب خالی از لطف نیست.
آداب به گود رفتن
ورزش باستانی در میان ورزشکاران به احترام و ادب شناخته شده و با اصول و هنجارهای بسیاری همراه است. برای نمونه همه حرکات با اجازه و درخواستن از پیشکسوتان و بزرگان زورخانه که به رخصت گرفتن معروف هست انجام می‌شود. برخی از آداب زورخانه به این قرار است:
میاندار قبل از شروع به ورزش از بزرگتران و حضار رخصت می‌گیرد.
برداشتن و گذاشتن وسایل ورزشی از بزرگترها شروع می‌شود.
قبل از اینکه ورزش و مراسم آن تمام شود اگر کسی بخواهد گود را ترک کند باید از میاندار کسب اجازه کند.
ضمن ورزش اگر یکی از ورزشکاران حرکات میاندار را تقلید نکند به میاندار بی‌احترامی می‌شود (یک نوع بی‌ادبی است). ولو اینکه میاندار کوچکتر از اطرافیان باشد، هماهنگی با او برای حاضرین در گود الزامی است.
چرخیدن از کوچکتران شروع و به بزرگترها ختم می‌شود (منظور از کوچکتر و بزرگتر در زورخانه صاحب کسوت است و با اینکه، کهنسالان دارای احترام هستند، ولی پیشکسوتی به سن و سال نیست).
ختم ورزش را میاندار با اجازه بزرگتران و حضار اعلام می‌کند و برای دعا تعارف و پیشنهاد می‌کند تا یکی از پیشکسوتان حاضر در گود مراسم دعا را انجام دهد.
هنگام مراسم دعا باید همه (ورزشکار و تماشاگر) ساکت باشند و هر کس هر کجا هست باید بی‌حرکت باشد و به سخن دعا کننده گوش دهد.
تشویق ورزشکاران خصوصا هنگام چرخ و میل‌بازی از وظایف مرشد است، که گاهی میاندار یا یکی از پیشکسوتان داخل گود همکاری می‌کنند.
جز مرشد کسی حق ندارد روی سردم بنشیند.
ورود به گود با کفش و بدون بستن لنگ ممنوع است.
داخل گود و روبه‌روی سردم محل ورود ورزشکاران به گود است که پایین‌ترین نقطه گود محسوب می‌شود.
ورزشکاران در داخل گود به ترتیب سوابق از پایین به بالا می‌ایستند یعنی از کوچکتر شروع و به بزرگتر ختم می‌شود. غیر از سادات، که آنها چنانچه تازه کار هم باشند بالا دست قرار می‌گیرند و بعد از همه می‌چرخند.
برای احترام به پیشکسوتان و پهلوانان موقع سنگ‌گرفتن یا کباده کشیدن، مرشد و یا یکی از حضار با صدای بلند حرکات آنان را می‌شمارد.
منبع :همشهری آنلاین