تجارت جهانی برق و ظرفیت های توسعه تجارت برق ایران
امروزه ذخایر استراتژیک و ظرفیت تولید حامل های انرژی و مبادلات انرژی نقش بسیار مهمی در روابط بین‌الملل ایفا می کند. به گونه‌ای که یکی از تجارت های پرسود در بازارهای جهانی،تجارت حامل های انرژی است از جمله مهمترین این حامل ها نفت، گاز طبیعی، برق است. به دلیل اهمیت نفت و گاز در بازار تجارت انرژی به عنوان حامل ها انرژی اولیه معرفی می شود و برق حامل انرژی ثانویه است.
کارشناسان حوزه انرژی ،صادرات برق را اقتصادی می دانند و بر این باورند که درآمدهای حاصل از فروش برق پایدارتر از گاز است و این روش ضمن اینکه ارزش افزوده بیشتری دارد، راهکاری اساسی برای جلوگیری از خام فروشی است.
در حال حاضر تقاضای برق در منطقه غرب آسیا و همچنین منطقه قفقاز، رشد قابل توجهی داشته است در گذشته کشورهای این منطقه، به منظور توسعه توسعه ظرفیت تولید خود به صورت مستقل عمل می کردند و برنامه ریزی های آنها در جهت تامیل نیازهای داخلی بود. اما با توجه به منافعی که ایجاد بازارهای منطقه ای برق و بسترسازی این بازار برای توسعه تبادلات انرژی الکتریکی بین کشورهای منطقه دارد ،کشورهای هم جوار در این ناحیه در گذشته های نزدیک تر به فکرارتباط شبکه های برق با یکدیگر افتاده اند.
کشورهای منطقه قفقاز و غرب آسیا در راستای نزدیک تر کردن ارتباط شبکه های برقی با یکدیگر در مواردی موفق بوده اند. به عنوان نمونه در جنوب ایران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس شبکهGCC را به وجود آوردند و همچنین شبکه مغرب نیز در غرب ایران تشکیل شده است. همسایگان شرقی ایران نیز در حال اتصال به یکدیگر و پایه ریزی یک شبکه به هم پیوسته برق هستند.
در مسیر اتصال شبکه های برقی در منطقه های یادشده، ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی و راهبردی خود در بازارهای منطقه و نیز منابع غنی حامل های اولیه انرژی و انرژی‌های نو در تولید برق،می تواند نقش کلیدی در تبادلات برق منطقه داشته و با مرکزیت خود عامل اتصال بازارهای شمالی و جنوبی و نیز شرقی و غربی به یکدیگر باشد. البته مطالعات منطقه ایی وسیعتر می تواند زمینه ای برای اتصال شبکه برق خاورمیانه به شرق از طریق ایران و با پیوستن شبکه های برق کشورهای افغانستان، آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان، پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان باشد.
ناگفته نماند در آسیای جنوب شرقی نیز کشورهای بنگلادش، هند، پاکستان، نپال، بوتان و سریلانکا از سال ۲۰۰۰اقدام به یکپارچه کردن شبکه‌های قدرت خود کرده اند. همه این ارتباطات بزرگ منطقه‌ای در زمینه انتقال برق به تجارت بین‌المللی این کالا در عرصه جهانی منجر خواهد شد لذا بررسی کشورهایی که از پتانسیل بالایی در این خصوص برخوردارند بسیار ضروری است.
لازم به ذکر است کشور ایران با توجه به ذخایر گاز طبیعی و انرژی‌های تجدیدپذیر به عنوان حامل های اصلی تولید برق و نیز سطح بالای تخصص و فناوری در صنعت برق، می تواند حلقه اتصال شبکه‌های منطقه بوده و نقش هاب انرژی منطقه را ایفا نماید. همچنین این مسیر پلی برای اتصال شبکه برق ایران به اروپا خواهد بود به همین دلیل لازم است در دیدگاه کلان بررسی کشورهای هدف تبادل برق تنها به کشورهای دارای مرز خشکی با ایران بسنده نکرده بلکه کشورهای هم منطقه ایران که از اهمیت راهبردی مطلوبی برای دسترسی ایران به بازارهای تجارت برق برخوردارند نیز مورد نظر قرار گیرند.
اهمیت این کشورها در امکان ایجاد اتصال ایران به بازارهای بزرگتری است که به صورت مستقیم امکان اتصال به آنها وجود ندارد. به عنوان مثال شبکه GCC در جنوب ایران یک بازار بزرگ با توانمندی های فراوان است که ارتباط ایران با آن از طریق امارات و کویت امکان پذیر است ایران از جهات گوناگون،دارای مزایای نسبی فراوانی برای نقش آفرینی و اثرگذاری در تجارت خارجی برق است که در صورتیکه با برنامه ریزی پایه ای و اصولی وارد این تجارت گردد ، می تواند منافع زیادی را به دست اورد تفکر توسعه منابع تولید و افزایش صادرات برق و از آن طریق، ایجاد موقعیت راهبردی در منطقه در آینده دراز مدت نمی‌تواند چندان پایدار باشد و در کنار توسعه ظرفیت ها و پشتوانه سازی برای تولید انرژی الکتریکی کشور، باید به فکر ایجاد موقعیت راهبردی برای ترانزیت و تجارت برق در منطقه بود و با تدوین نقشه راه مناسب برای ورود به بازار های منطقه ای تفکر هاب انرژی الکتریکی منطقه را برای کشور تحقق بخشید.
انتهای پیام/