مدارک لازم برای مجوز ساخت اقامتگاه بوم گردی

در سال‌های اخیر، اقامتگاه‌های بوم‌گردی به یکی از مهم‌ترین و پرطرفدارترین شاخه‌های گردشگری داخلی در ایران تبدیل شده‌اند. این اقامتگاه‌ها که با هدف حفظ هویت فرهنگی، معماری بومی و تعامل با طبیعت فعالیت می‌کنند، هم‌زمان فرصت‌های اقتصادی جدیدی را برای جوامع محلی فراهم کرده‌اند. با این حال، راه‌اندازی رسمی چنین واحدهایی نیازمند طی یک مسیر مشخص قانونی و دریافت مجوزهای لازم از مراجع ذی‌ربط است.

در این مقاله، به‌طور جامع به مراحل و مدارک موردنیاز برای دریافت مجوز ساخت اقامتگاه بوم‌گردی پرداخته‌ایم.

۱. تعریف اقامتگاه بوم‌گردی و اهمیت آن

اقامتگاه بوم‌گردی، اقامتگاهی است که با حفظ سازگاری معماری بومی و محیط زیست محل، امکانات اقامتی محلی و تجربیات فرهنگی را برای گردشگران فراهم می‌کند. این اقامتگاه‌ها معمولاً توسط افراد بومی اداره می‌شوند و علاوه‌بر رونق اقتصادی منطقه، موجب حفظ میراث معنوی و فرهنگی نیز خواهند شد.

۲. مراحل کلی اخذ مجوز

۱. درخواست کتبی اولیه در سامانه ملی مجوزها یا پنجره واحد خدمات دولت الکترونیک (g4b.ir یا سامانه جانا).
۲. بازدید اولیه از محل توسط کارشناسان میراث فرهنگی استان برای بررسی موقعیت مکانی و صلاحیت متقاضی.
۳. ارائه پیش‌طرح و طرح توجیهی اقتصادی – فنی شامل نقشه UTM، کروکی، برآورد هزینه‌ها، نیروی انسانی و تجهیزات موردنیاز.
۴. بررسی در کمیته فنی استانی و صدور موافقت اصولی در صورت تایید طرح.
5. استعلام از دستگاه‌های اجرایی از جمله شهرداری، منابع طبیعی، محیط زیست، آب و فاضلاب، برق و گاز.
6. دریافت پروانه ساخت از شهرداری یا مرجع محلی و شروع عملیات اجرایی.
7. دریافت پروانه بهره‌برداری موقت ۶ ماهه، سپس طی فرآیند استانداردسازی و تجهیز، دریافت پروانه سه‌ساله بهره‌برداری دائمی.

۳. مدارک هویتی متقاضی

برای افراد حقیقی:

• فتوکپی کارت ملی و شناسنامه
• عکس پرسنلی
• مدارک تحصیلی مرتبط (در صورت وجود)
• کارت پایان خدمت یا معافیت (ویژه آقایان)
• گواهی عدم سوء‌پیشینه
• گواهی عدم اعتیاد
• کارت بهداشت (در صورت نیاز فعالیت‌های خدماتی غذایی)

برای اشخاص حقوقی:

• اساسنامه شرکت
• آگهی ثبت شرکت و آخرین تغییرات
• معرفی مدیرعامل یا نماینده قانونی
• معرفی مدیر فنی با مدارک شناسایی و تخصص مرتبط

۴. مدارک ملکی و مکانی ضروری

۴.۱ سند مالکیت یا اجاره‌نامه رسمی

• ارائه سند مالکیت رسمی یا اجاره‌نامه معتبر به‌عنوان اثبات در اختیار داشتن ملک ضروری است. این سند باید توسط ثبت اسناد کشور تایید و مهر شده باشد و برای وزارت گردشگری قابل راستی‌آزمایی باشد.
• در صورت اجاره، تاریخ شروع و پایان قرارداد باید مشخص و رسمی باشد تا اطمینان بخشی حقوقی لازم فراهم شود.

۴.۲ کروکی و نقشه موقعیت مکانی با مختصات UTM

• همراه بودن کروکی محل زمین با مختصات UTM الزامی است. این نقشه باید توسط کارشناس رسمی نقشه‌برداری تهیه و مهر شود تا از اعتبار رسمی برخوردار باشد.
• کروکی در سراسر مراحل درخواست مجوز از مرحله موافقت اولیه تا پایانه صدور بهره‌برداری، مورد نیاز است.

۴.۳ نقشه‌های معماری (سایت‌پلن و نقشه‌های اجرایی)

• ارائه سایت‌پلن یا نقشه کلی زمین به همراه طرح اولیه ساخت، از مدارک مورد نیاز از مرحله موافقت اصولی تا دریافت پروانه است.
• نقشه‌های اجرایی (شامل پلان‌های معماری، برش و نما) پس از موافقت اولیه برای دریافت پروانه ساخت الزام دارد.

۴.۴ عکس هوایی یا موقعیت مکانی

• برخی استان‌ها عکس هوایی (مثلا از تصاویر ماهواره‌ای یا سامانه‌های مکان‌محور) جهت تایید موقعیت دقیق زمین را درخواست می‌کنند.

۵. روند استفاده از مدارک ملکی در مراحل مجوز

مرحله	مدارک ملکی و مکانی مورد نیاز
بازدید اولیه	سند مالکیت/اجاره‌نامه + کروکی UTM + کروکی محل
موافقت اصولی	نقشه UTM + کروکی + طرح اولیه/site‑plan
اخذ پروانه ساخت	نقشه‌های اجرایی + کروکی نهایی + بررسی استعلام‌ها
پایان ساخت و بهره‌برداری	تأیید نهایی کروکی و نقشه‌ها همراه گواهی پایان‌کار

جمع‌بندی و نکات پایانی

راه‌اندازی اقامتگاه بوم‌گردی فرصتی ارزشمند برای توسعه پایدار گردشگری، حفظ فرهنگ بومی و ایجاد اشتغال در مناطق روستایی و طبیعی کشور است. با این حال، طی مسیر قانونی دریافت مجوز نیازمند دقت، برنامه‌ریزی و همراه داشتن مدارک و مستندات کامل است.

در این مقاله، مهم‌ترین سرفصل‌های لازم برای دریافت مجوز ساخت اقامتگاه بوم‌گردی مرور شد؛ از جمله:

• مراحل گام‌به‌گام اداری از درخواست اولیه تا اخذ پروانه بهره‌برداری
• مدارک هویتی برای متقاضیان حقیقی و حقوقی
• اسناد ملکی، نقشه‌های معماری، کروکی و موقعیت مکانی
• تهیه طرح توجیهی و مستندات مالی
• دریافت تأییدیه‌های لازم از نهادهای مرتبط از جمله میراث فرهنگی، منابع طبیعی، محیط زیست و شهرداری

در این مسیر، همکاری با کارشناسان معماری، حقوقی و گردشگری می‌تواند فرآیند دریافت مجوز را تسهیل کرده و از بروز خطاهای احتمالی جلوگیری کند. همچنین توصیه می‌شود متقاضیان از سامانه‌های رسمی صدور مجوز مانند «سامانه جانا» و «درگاه ملی مجوزها (g4b.ir)» استفاده کنند.

در نهایت، توجه به این نکته حائز اهمیت است که ساخت اقامتگاه‌های بوم‌گردی موفق، نه فقط با رعایت ضوابط اداری بلکه با نگاه مسئولانه به محیط‌زیست، فرهنگ محلی و رفاه گردشگران به جایگاهی پایدار در صنعت گردشگری دست می‌یابند.