خدیر: ما رسانه بین‌المللی قوی که بتواند اعتماد جامعه جهانی را حفظ کند، نداریم/ باید بگذاریم تا خبرنگاران خارجی واقعیت‌های ایران را ببینند

شفقنا رسانه- در دنیای امروز، جنگ روایت‌ها به یکی از ابزارهای کلیدی در منازعات بین‌المللی تبدیل شده است. با افزایش دسترسی به اطلاعات و گسترش رسانه‌های اجتماعی، کشورها و گروه‌ها به راحتی می‌توانند روایت‌های خود را به جهانیان منتقل کنند. در این میان، خبرنگاران به عنوان ناظران و راویان حقیقت، نقش حیاتی در مقابله با جنگ روانی و روایت‌های نادرست ایفا می‌کنند. مهرداد خدیر می گوید: ما رسانه بین المللی قوی که بتواند اعتماد جامعه جهانی را حفظ کند نداریم. بنابراین می توان به راهکارهای دیگر روی آورد. به عنوان مثال باید حصار موجود را بشکنند و به سراغ کارشناسان متنوعی بروند، دست برخی از رسانه های معتبر خارجی مثل شبکه الجزیره را باز بگذارند یا اجازه دهند خبرنگاران خارجی برای تهیه خبر در داخل کشور حاضر شوند، مثل همان کاری که اخیراً انجام شد. چراکه محدود کردن خبرنگاران با انگ جاسوسی دیگر پذیرفته نیست و باید بگذارند تا واقعیت های ایران را ببینند.

مهرداد خدیر، روزنامه نگار درباره اینکه  چه استراتژی‌هایی برای ساختن روایت‌های قوی و معتبر توسط رسانه های داخلی وجود دارد که بتواند تصویر واقعی وقایع را به مخاطبان داخلی منتقل کند، به شفقنا رسانه می گوید: مشکل اصلی اعتماد مردم به رسانه است و راهبرد باید بازسازی این اعتماد باشد. هر وقت صداوسیما به سمت استفاده بیشتر از افکار متنوع و متکثر و طیف های گسترده تر برود این اعتماد بازآفرینی می شود. از همین منظر می توان حضور محمد قوچانی، جلایی پور، عطریانفر و دکتر عطاالله مهاجرانی در ایام جگ 12 روزه در تلویزیون را مثبت قلمداد کرد. البته نمی خواهم بگویم که با حضور اصلاح طلبان در تلویزیون تمام اعتماد جلب می شود. با این حال مهمترین اقدام باید جلب اعتماد افراد مختلف و طیف های گوناگون باشد.

او ادامه می دهد: صداوسیما هرچقدر بتواند مخاطب، حتی غیرسیاسی را به خود جلب کند، طبیعتاً پای تلویزیون های فارسی زبان خارج از کشور نمی نشینند و در معرض سم تزریق شده آن ها قرار نمی گیرند. اگرچه ممکن است نتیجه حضور برخی از چهره های پرطرفدار مردمی چون فردوسی پور و… در تلویزیون، طرح 20 الی 30 درصد مطالب خلاف میل مدیران سازمان باشد ولی می توانند مخاطب را جذب کنند و به جای شبکه های بیگانه پای تلویزیون بنشینند. به عقیده من کاری که صداوسیما در چند سال اخیر با حذف سرمایه ها و مجریانش کرده است، عین خودزنی بوده چراکه مخاطب را به سمت دیگری سوق داده است. وقتی شکارچی به سمتی که 50 گنجشک نشسته اند تیری شلیک می کند و گنجشکی می افتد نباید بگوییم یکی کم شده و حالا 49 گنجشک وجود دارند چون به خاطر آن اتفاق سایر گنجشک ها هم پریده اند. به قول شاعر «مرنجان دلم را که این مرغ وحشی زبامی که برخاست مشکل نشیند».

خدیر تاکید می کند: رسانه رسمی ما با رنجش هایی که انجام داده است، خیلی ها را از بام خودش رمانده است. اما وقتی مردم دیدند که این بام در معرض حمله دشمن قرار گرفته و خانم مجری ایستاده و الله اکبر می گوید، اختلافشان را فراموش کردند و به تحسین او پرداختند. نتیجه اینکه دشمن جنگ روانی اش را با رسانه های مورد حمایت خودش پیش می برد و ما باید توجه رسانه های مورد حمایت دشمن برای اجرای پروژه جنگ روانی را با برگرداندن توجه به رسانه های داخلی خنثی کنیم.

او درباره اینکه چگونه می توان تصویر واقعی وقایع را به جامعه جهانی منتقل کرد و تأثیرگذاری جنگ روانی طرف مقابل را کاهش داد، می گوید: بعد از اتفاق هفتم اکتبر رسانه های اسرائیلی به شدت بر روی این شایعه کار کردند که نیروهای حماس «گروگان گیری کردند»، «آدم کشتند»، «سر بریدند» و… ولی بعد از چند روز به شکل خیلی شگفت آوری این تصویر و شایعات عوض شد. این به خاطر فعالیت مثبت و مثمر شبکه هایی مثل الجزیره بود که در دام بازی اسرائیل نیفتادند و تصاویر دیگری ارائه دادند. متاسفانه در حال حاضر در کشورمان رسانه بین المللی که مردم منطقه یا دنیا به آن رجوع کنند نداریم. باید از صداوسیما پرسید که این همه هزینه و فعالیت برای تحقق این امر صورت گرفت ولی در افکار عمومی جهانی اثرگذار نیست. دلیل به این برمی گردد که اساساً کار رسانه ای را با کار تبیغاتی و پروپاگاندایی مخلوط کرده اند. آقای مهاجرانی زمان وزارتشان یکی از تاسف هایی که می خورد، می گفت در سطح منطقه کسی منتظر روزنامه ای از ما نیست و امروز هم می توان تعبیر رسانه را برای آن بکار برد. واقعیت این است که رسانه بین المللی نداریم و دلیل هم به این برمی گردد که هرچقدر رسانه ای در قالب بین المللی ایجاد کنیم به خاطر اینکه تلقی جهان از فعالیت رسانه ها در ایران مثبت نیست، چنین تصور می شود که این رسانه هم قطعاً به حاکمیت و حکومت وابسته است و نمی تواند صدای رسانه های مستقل باشد.

او درپاسخ به این سوال که نقش رسانه‌های مستقل و آزاد در مقابله با تلاش‌هایی برای توجیه حمله بر اساس روایت‌های نادرست چیست، می گوید: یکی از دلایل نبود رسانه مستقل این است که تولید خبر در ایران پرهزینه است. با این حال رسانه مستقل را نمی توان در 12 روز جنگ راه انداخت. اگر 25 سال پیش شاهد توقیف فله ای مطبوعات نبودیم ما الان شاهد روزنامه های 25 ساله زیادی بودیم. بی توجهی به این مسئله سبب شد مردم به سمت رسانه های فارسی زبان خارج از کشور سوق داده شوند. لذا باید اعتماد به رسانه ایجاد شود، مرجعیت رسانه ای به داخل برگردد. لازمه این کار تغییر روش صداوسیما است. به عبارتی می توان در کنار اختصاص کانالی به دولت و … به مردم، نخبگان و کارشناسان طیف های مختلف هم کانالی اختصاص داد و صحبت اقشار مختلف جامعه شنیده شود. مردم و نخبگان جامعه در مواقع مختلف نشان داده اند که نسبت به مسائل ملی و سرزمین خود حساس هستند.

با این اوصاف فقدان رسانه بین‌المللی قوی در کشورمان چقدر در تاثیرگذاری روایتمان از جنگ بر افکار عمومی جهان نقش دارد؟ خدیر پاسخ می دهد: قطعا نقش بالایی دارد با این حال ما رسانه بین المللی قوی که بتواند اعتماد جامعه جهانی را حفظ کند نداریم. بنابراین می توان به راهکارهای دیگر روی آورد. به عنوان مثال باید حصار موجود را بشکنند و به سراغ کارشناسان متنوعی بروند، دست برخی از رسانه های معتبر خارجی مثل شبکه الجزیره را باز بگذارند یا اجازه دهند خبرنگاران خارجی برای تهیه خبر در داخل کشور حاضر شوند، مثل همان کاری که اخیراً انجام شد. چراکه محدود کردن خبرنگاران با انگ جاسوسی دیگر پذیرفته نیست و باید بگذارند تا واقعیت های ایران را ببینند.

این کارشناس رسانه در پاسخ به این سوال که در شرایطی که بیگانگان از فناوری‌های نوین برای نشر اطلاعات نادرست استفاده می‌کنند، چه ابزارها و روش‌هایی برای شناسایی و مقابله با این نوع جنگ‌های سایبری وجود دارد؟ می گوید: در قدم اول باید این ابزارها را به لحاظ فنی به مردم معرفی کنند. کتاب های سواد رسانه ای که در مدارس وجود دارد باید به روز شود. البته ناگفته نماند مهمتر از ابزارهای جاسوسی، خود جاسوسان هستند به قول مولانا که می گوید «اول ای جان دفع شر موش کن/ وانگهان در جمع گندم، کوش کن». تا زمانی که حفره های نفوذ را پر نکنیم آسیب پذیر هستیم.