سد کوثر گچساران، منبع حیاتی آب در جنوب کشور

باشگاه خبرنگاران جوان؛ زینب خوش اندیش_ آب، یکی از حیاتی‌ترین نیازهای بشر، در استان‌های جنوبی ایران اهمیت دوچندانی دارد. کمبود منابع آب سطحی و کاهش نزولات جوی، سدهای مخزنی را به مهم‌ترین ابزار مدیریت منابع آب تبدیل کرده است. 

سد کوثر در شهرستان گچساران یکی از سدهای راهبردی کشور محسوب می‌شود که علاوه بر تأمین آب شرب، در بخش‌های کشاورزی، صنعتی و زیست‌محیطی نیز نقش پررنگی دارد. این گزارش، وضعیت فعلی سد کوثر و سایر سدهای مهم استان کهگیلویه و بویراحمد را بررسی می‌کند.

سد کوثر، منبع حیاتی برای جنوب کشور

مدیر اداره بهره‌برداری و نگهداری سد کوثر اعلام کرد: این سد آب آشامیدنی ۲۰ شهر و ۲ هزار روستا را تأمین می‌کند. در سال آبی جاری تاکنون ۱۳۷ میلیون مترمکعب آب از این سد برای مصارف مختلف رهاسازی شده است. از این میزان، بیش از ۵۸ میلیون مترمکعب به مصارف شرب اختصاص یافته است.

خدری افزود: میزان آب رهاسازی‌شده در بخش کشاورزی ۲۸ میلیون و ۵۶ هزار مترمکعب و برای مصارف زیست‌محیطی ۲۸ میلیون و ۵۲ هزار مترمکعب بوده است. همچنین، بیش از ۴ میلیون مترمکعب آب برای تأمین نیازهای صنعتی منطقه اختصاص یافته است.

ظرفیت و وضعیت فعلی سد کوثر

مدیر بهره‌برداری و نگهداری سد کوثر توضیح داد که ارتفاع نرمال این سد از سطح دریا ۶۲۵ متر است، اما در حال حاضر سطح آب در تراز ۶۱۸ متر قرار دارد. این سد با ظرفیت مخزن ۵۴۷ میلیون مترمکعب، اکنون بیش از ۸۳ درصد از ظرفیت خود را تکمیل کرده و حجم فعلی آب ذخیره‌شده در آن ۴۵۴ میلیون و ۶۲ هزار مترمکعب است.

وی همچنین به میزان تبخیر آب از این سد اشاره کرد و گفت: در سال آبی گذشته تا مهرماه امسال، ۵ میلیون و ۳۹ هزار مترمکعب آب از سد کوثر تبخیر شده است. این موضوع اهمیت مدیریت مصرف آب و بهره‌برداری بهینه از منابع موجود را نشان می‌دهد.

سدهای مهم استان کهگیلویه و بویراحمد

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد سد کوثر را یکی از مهم‌ترین سدهای کشور معرفی کرد. وی گفت که این سد با ظرفیت مخزن ۵۵۰ میلیون مترمکعب، در حال حاضر ۴۷۸ میلیون مترمکعب آب ذخیره دارد.

وی به دیگر سدهای استان نیز اشاره کرد و گفت: سدهای تنگ سرخ، سرپری و سقاوه در حال ساخت هستند. سدهای کوثر، شاه‌قاسم و چمشیر نیز در مرحله بهره‌برداری قرار دارند. همچنین، مطالعات ساخت ۱۲ سد دیگر در مناطق مختلف استان در حال انجام است.

سد چمشیر، دومین سد مهم استان

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای درباره سد چمشیر گفت: این سد که بهره‌برداری از آن در سال گذشته آغاز شد، اکنون ۷۰۰ میلیون مترمکعب آب در مخزن خود دارد. ظرفیت اصلی این سد ۲.۳ میلیارد مترمکعب است و هم‌اکنون ۳۰ درصد از مخزن آن پر شده است.

آرش مصلح با اشاره به نقش این سد در تأمین انرژی، گفت: دو واحد نیروگاه ۵.۵ مگاواتی سد چمشیر در مدار تولید قرار گرفته است. همچنین با بارندگی‌های پاییز و زمستان، حجم ذخیره آب این سد افزایش ‌می‌یابد.

سد شاه‌قاسم و روند آبگیری آن

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای درباره سد شاه‌قاسم نیز گفت: ظرفیت این سد ۱۰ میلیون مترمکعب است، اما هم‌اکنون تنها ۱۰ درصد آن پر شده است. وی توضیح داد که به دلیل مصرف آب این سد در تابستان، در ماه‌های مهر و آبان میزان ذخیره آن کاهش می‌یابد، اما با شروع بارندگی‌ها دوباره آبگیری می‌شود.

اهمیت سدهای مخزنی در مدیریت منابع آب

استان کهگیلویه و بویراحمد با ۱۴۰۰ کیلومتر رودخانه اصلی و ۱۱۰۰۰ کیلومتر آبراه، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق برای مدیریت منابع آبی است. مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اعلام کرد که در حال حاضر مطالعات حد حریم بستر برای ۱۳۰۰ کیلومتر از این رودخانه‌ها در حال انجام است و در ۲۰ موقعیت مختلف، عملیات ساماندهی رودخانه‌ها در جریان است.

وی با اشاره به میانگین بارش‌های استان، گفت: سال گذشته میزان بارندگی در استان ۷۲۵ میلی‌متر بوده و امسال نیز پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که میزان بارش در سطح مطلوبی خواهد بود. اما با توجه به اینکه بخش عمده بارندگی‌ها در چهار تا پنج ماه از سال اتفاق می‌افتد و نیاز آبی استان در دوره‌های کم‌بارش بیشتر است، ساخت سدهای مخزنی بهترین راهکار برای مدیریت منابع آب محسوب می‌شود.

سد کوثر گچساران یکی از مهم‌ترین منابع تأمین آب در جنوب کشور است که با تأمین آب شرب، کشاورزی، صنعتی و زیست‌محیطی، نقش اساسی در پایداری منابع آبی ایفا می‌کند. علاوه بر سد کوثر، دیگر سدهای استان کهگیلویه و بویراحمد نیز در تأمین منابع آب و کنترل سیلاب‌ها اهمیت بالایی دارند.

با توجه به تغییرات اقلیمی و نوسانات بارندگی، توسعه سدهای مخزنی و مدیریت بهینه منابع آب امری ضروری است. بهره‌برداری صحیح از سدها و برنامه‌ریزی دقیق برای توزیع آب، می‌تواند نقش مهمی در توسعه پایدار استان و کاهش بحران‌های آبی ایفا کند.