چگونه حق حبس مهریه ساقط می شود؟
یکی از این حقوق که برای خانم ها در نظر گرفته شده حق حبس در مورد مهریه است. اما این حق شرایطی دارد و گاهی ممکن است از بین برود. در این مطلب بررس میکنیم که حق حبس مهریه چیست و در چه شرایطی دیگر نمی توانیم از آن استفاده کنیم. حق حبس یکی از مواردی است که جزئیات زیادی دارد و شرایط هر کدام از ما با دیگری متفاوت است. یک تصمیم اشتباه یا یک اقدام ناآگاهانه از سوی ما می تواند باعث شود حقوقی را از دست بدهیم. به همین دلیل ما اکیداً به شما توصیه می کنیم که قبل از هرگونه تصمیم گیری یا اقدامی در مورد مهریه و استفاده از حق حبس (یا اگر نگران ساقط شدن آن هستید) حتماً با یک وکیل متخصص در امور مهریه مشورت کنید. وکیل می تواند با بررسی دقیق شرایط خاص شما بهترین راهکار قانونی را به ما پیشنهاد دهد و از حقوقمان دفاع کند.
مهریه و حق زن برای گرفتن آن
مهریه مالی است که در زمان عقد نکاح مرد متعهد به پرداخت آن به زن می شود. این مال کاملاً متعلق به زن است و او هر زمانی که بخواهد می تواند آن را از همسرش مطالبه کند؛ چه در طول زندگی مشترک و چه در زمان جدایی. مهریه می تواند شامل سکه پول نقد ملک یا هر مال دیگری باشد که ارزش مالی داشته باشد. در واقع ما مهریه را یک دین و بدهی بر گردن مرد می دانیم و زن مالک آن محسوب می شود. اینکه مهریه عندالمطالبه باشد (یعنی هر زمان زن درخواست کند مرد باید بپردازد) یا عندالاستطاعه (یعنی مرد در صورت توانایی مالی باید بپردازد) در نحوه اجرا گذاشتن مهریه تاثیر دارد.
حق حبس مهریه یعنی چه؟
در زمینه مهریه حق حبس به این معناست که زن می تواند تا زمانی که مهریه اش را (البته به شرطی که مهریه از نوع حال یا همان عندالمطالبه باشد نه موجل یعنی زمان دار یا عندالاستطاعه) به طور کامل دریافت نکرده از برخی وظایف زناشویی به ویژه تمکین خاص (یعنی برقراری رابطه زناشویی و حضور در منزل مشترک طبق عرف) خودداری کند. این حق را ما در ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی ایران پیدا می کنیم که به رسمیت شناخته شده است.
وقتی زن می خواهد مهریه اش را بگیرد
تصور کنیم خانمی ازدواج کرده و مهریه اش عندالمطالبه است. او می تواند قبل از شروع زندگی مشترک و انجام وظایف خاص زناشویی از همسرش بخواهد که مهریه اش را پرداخت کند. اگر مرد از پرداخت مهریه خودداری ورزد زن این حق را دارد که از شروع برخی از این وظایف (به خصوص تمکین خاص) امتناع کند تا زمانی که مهریه اش را دریافت نماید. این اقدام زن کاملاً قانونی است و ما به آن استفاده از حق حبس می گوییم.
احتمالا بخواهید بخوانید : پایان مهریه سنگین و نجات مردان؛ امنیت اقتصادی زنان چه می‌شود؟
چرا زن می تواند تا گرفتن مهریه بعضی کارها را انجام ندهد؟
شاید بپرسیم چرا قانون چنین حقی را برای زن در نظر گرفته است؟ این حق به زن داده شده تا یک اهرم فشار قانونی برای دریافت مهریه اش در اختیار داشته باشد. ما می بینیم که قانونگذار با در نظر گرفتن اینکه مهریه حق مسلم زن است و باید پرداخت شود این امکان را فراهم کرده که زن بتواند شروع برخی تعهداتش را به دریافت این حق مالی خود منوط کند. در واقع ما این را نوعی تضمین برای رسیدن زن به حق قانونی اش یعنی مهریه تلقی می کنیم به ویژه اگر مهریه از نوع عندالمطالبه باشد.
چه زمانی زن می تواند از حق حبس مهریه استفاده کند؟
خب حالا به این پرسش می رسیم که چه زمانی یک زن می تواند از حق حبس مهریه استفاده کند؟ باید بدانیم که استفاده از حق حبس شرایطی دارد و اینطور نیست که در هر موقعیتی بتوانیم به این حق استناد کنیم.
وقتی هنوز مهریه را نگرفته باشد
مهم ترین شرطی که ما برای استفاده از حق حبس در نظر می گیریم این است که مهریه زن از نوع حال (یعنی بدون مدت و قابل مطالبه فوری) باشد و او هنوز آن را به طور کامل دریافت نکرده باشد. اگر مهریه موجل باشد (یعنی برای پرداخت آن زمانی تعیین شده باشد یا پرداخت آن منوط به توانایی مالی مرد یعنی عندالاستطاعه باشد) زن نمی تواند از حق حبس استفاده کند مگر اینکه زمان پرداخت مهریه موجل فرا رسیده باشد و مرد از پرداخت آن خودداری ورزد.
وقتی آماده زندگی مشترک نباشد چه می شود؟ (منظور قبل از شروع تمکین خاص)
نکته کلیدی دیگری که ما باید در استفاده از حق حبس به آن توجه کنیم این است که زن نباید پیش از مطالبه مهریه و استفاده از این حق به وظایف زناشویی که حق حبس به آنها مربوط می شود (به ویژه تمکین خاص یا همان رابطه زناشویی) عمل کرده باشد. یعنی اگر زن با رضایت خود و بدون اینکه مهریه اش را طلب کند زندگی مشترک را به معنای خاص آن آغاز کرده باشد ما دیگر نمی توانیم او را محق به استفاده از حق حبس بدانیم. پس معمولاً ما استفاده از حق حبس را مربوط به ابتدای ازدواج و پیش از شروع کامل زندگی زناشویی می دانیم.
احتمالا بخواهید بخوانید : پابند الکترونیکی جایگزین حبس مهریه می شود؟
در چه شرایطی این حق حبس مهریه از بین می رود؟
اکنون به بخش مهمی می رسیم: در چه شرایطی این حق حبس از بین می رود یا به اصطلاح حقوقی ساقط می شود؟ دانستن این عوامل برای ما بسیار مهم است زیرا اگر این موارد رعایت نشود زن دیگر نمی تواند از این اهرم قانونی برای دریافت مهریه اش استفاده کند.
وقتی زن مهریه اش را کامل یا بخشی از آن را بگیرد
یکی از این شرایط زمانی است که زن مهریه اش را کامل یا بخشی از آن را دریافت می کند:
دریافت کامل مهریه
برای ما کاملاً واضح است که اگر زن تمام مهریه حال خود را دریافت کند دیگر دلیلی برای استفاده از حق حبس باقی نمی ماند و این حق از بین می رود.
دریافت بخشی از مهریه
در مورد دریافت بخشی از مهریه ما با نظرات متفاوتی روبرو هستیم. برخی از همکاران حقوقدان ما معتقدند که حتی با دریافت قسمتی از مهریه حال حق حبس نسبت به باقی مانده آن از بین می رود. اما رویه قضایی و نظر غالبی که ما بیشتر شاهد آن هستیم این است که اگر زن بخش کوچکی از مهریه را دریافت کند که در عرف قابل توجه نباشد یا اگر نوعی توافق ضمنی بر ادامه حق حبس وجود داشته باشد ممکن است حق حبس همچنان پابرجا بماند. با این حال به طور کلی اگر زن بخش قابل توجهی از مهریه حال را دریافت کند یا حتی اگر مرد مهریه را به صندوق دادگستری واریز نماید ما معمولاً شاهد صدور حکم دادگاه به پایان حق حبس زن هستیم. توصیه جدی ما این است که در این مورد حتماً با یک وکیل مشورت کنید زیرا شرایط هر پرونده منحصر به فرد است.
وقتی زن تصمیم بگیرد زندگی را شروع کند
این یکی از مهم ترین مواردی است که ما باید به آن توجه کنیم زیرا باعث ساقط شدن حق حبس می شود. اگر زن پیش از دریافت مهریه اش با رضایت خود از همسرش تمکین خاص کند (یعنی رابطه زناشویی برقرار کند و به طور کلی وظایف مربوط به زندگی مشترک در خانه همسر را بپذیرد) دیگر نمی تواند برای دریافت مهریه به حق حبس استناد کند. در واقع ما اینطور برداشت می کنیم که قانونگذار در نظر گرفته زن با شروع زندگی مشترک به صورت کامل به طور ضمنی از حق حبس خود صرف نظر کرده است. ما به این عمل اسقاط عملی حق حبس نیز می گوییم.
وقتی در عقد توافقی درباره این موضوع نوشته شده باشد
در زمان عقد نکاح ما به عنوان زوجین می توانیم شروطی را در عقدنامه بگنجانیم که به آنها شروط ضمن عقد می گوییم. یکی از این شروط می تواند مربوط به حق حبس باشد. مثلاً ممکن است زن در عقدنامه به طور صریح از حق حبس خود صرف نظر کند یا ما توافق کنیم که زن حتی بدون دریافت مهریه زندگی مشترک را آغاز خواهد کرد. در این صورت دیگر نمی توانیم به حق حبس استناد کنیم چون این یک توافق دوجانبه و لازم الاجرا برای ما بوده است.
خلاصه آنچه در ساقط شدن حق حبس مهریه خواندیم :
- دریافت کامل مهریه (اگر عندالمطالبه باشد).
- شروع زندگی مشترک و انجام وظایف خاص زناشویی (تمکین خاص) توسط زن با رضایت خودش و قبل از دریافت مهریه. ما این را شایع ترین علت سقوط حق حبس می دانیم.
- وجود توافق صریح در عقدنامه که ما در آن از حق حبس صرف نظر کرده ایم (این شرط در سند ازدواج قید می شود).
- در مورد مهریه موجل (زمان دار) گذشتن موعد پرداخت و عدم اقدام زن برای مطالبه و سپس تمکین کردن او.
- اثبات اعسار (ناتوانی مالی) قطعی زوج از پرداخت یکجای مهریه در دادگاه و صدور حکم تقسیط مهریه.
شماره تماس : 09121574297
آدرس دفتر : تهران سهروردی شمالی خیابان خرمشهر پلاک ۱۲۱ طبقه سوم واحد ۵
آدرس سایت دکتر عبدالمحمد : lawyerrezaabdolmohammad.com