برای شکایت از کارفرما به کجا مراجعه کنم، توصیه وکیل

قبل از هر چیز باید بدانیم که هر ناراحتی و نارضایتی دلیل کافی برای شکایت قانونی نیست. اگر فقط از رفتار رئیس یا همکاران ناراضی هستید، شاید قانون کار نتواند کمک چندانی به شما کند.

برخی از مواردی که می توان شکایت از کارفرما را مطرح کرد عبارتند از :

• عدم پرداخت یا تاخیر در پرداخت حقوق و مزایا: طبق ماده 37 قانون کار، کارفرما باید حقوق را در پایان ماه پرداخت کند.
• اضافه کاری اجباری بدون پرداخت حق الزحمه: ماده 59 می گوید نرخ اضافه کار باید 40 درصد بیشتر از ساعات عادی باشد.
• اخراج غیرقانونی: اگر بدون دلیل موجه و بدون طی تشریفات قانونی اخراج شدید، می توانید اعتراض کنید.
• عدم رعایت اصول ایمنی محیط کار: این مورد برای کارگران کارخانه ها و کارگاه ها بسیار حیاتی است.
• عدم ارائه بیمه تامین اجتماعی: کارفرما از روز اول استخدام باید شما را بیمه کند.
• ندادن مرخصی استحقاقی: طبق ماده 64، شما حق استفاده از یک ماه مرخصی سالانه با استفاده از حقوق را دارید.

مهلت های قانونی برای شکایت از کارفرما

هنگامی که شما میخواهید از کارفرما خود شکایت کنید، شاید فکر کنید که زمان مشخصی دارد که این فکر کاملا اشتباه است و فقط در برخی از موارد شما زمان کم دارید، مانند بیمه بیمکاری.

اما هنگامی که شروع به شکایت کردید، مهلت های قانونی وجود دارد که برخی از آنها بدین صورت است :

مهلت اصلی در هیتت تشخیص اداره کار: 30 روز از تاریخ وقوع اختلاف یا تخلف کارفرما

• برای دریافت سنوات خدمت: یک سال پس از خاتمه قرارداد کار
• برای شکایت مربوط به قراردادهای موقت پایان یافته: همان 30 روز
• برای حقوق و مزایای معوقه: تا دو سال از زمان آخرین پرداخت حقوق

طبق ماده 157 قانون کار، اگر اختلاف فردی میان کارگر و کارفرما باشد، ابتدا از طریق سازش مستقیم حل و فصل می شود و در صورت عدم سازش، موضوع از طریق هیأت تشخیص و حل اختلاف پیگیری می گردد.

مراجع صلاحیتدار برای شکایت: به کجا باید مراجعه کرد؟

حالا که می دانید در چه مواردی و با چه مهلت هایی می توانید شکایت کنید، مهم است بدانید که باید به کجا مراجعه کنید. می دانم گاهی گیج کننده است!

1- اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی

اصلی ترین مرجع رسیدگی به شکایات کارگران، اداره کار محل اشتغال شماست. در اداره کار، دو هیأت مهم وجود دارد:

• هیأت تشخیص: اولین مرجع رسیدگی که متشکل از نمایندگان کارگران، کارفرمایان و دولت است.
• هیأت حل اختلاف: مرجع تجدیدنظر که اگر به رأی هیأت تشخیص اعتراض داشته باشید، می توانید ظرف 15 روز به این هیأت شکایت کنید.

نکته مهمی که باید بگویم این است که متأسفانه گاهی رویه های اداری در ادارات کار مختلف، متفاوت است. من بارها شاهد بوده ام که در یک شهرستان، با یک پرونده مشابه به گونه ای رفتار می شود و در شهرستان دیگر، به گونه ای دیگر. این عدم هماهنگی رویه ها، واقعاً آزاردهنده است و گاهی به حقوق کارگران لطمه می زند.

2- دیوان عدالت اداری

اگر از رأی هیأت حل اختلاف هم راضی نباشید، می توانید ظرف 3 ماه به دیوان عدالت اداری شکایت کنید. البته بگذارید صادقانه بگویم، دیوان عدالت معمولا فقط به شکلی بودن آرا رسیدگی می کند و وارد ماهیت نمی شود، یعنی بررسی می کند که آیا تشریفات قانونی رعایت شده یا نه.

3- دادگاه عمومی حقوقی (شعب تخصصی کار)

در برخی موارد خاص، مانند حوادث ناشی از کار یا مطالبه خسارات بدنی، می توانید مستقیما به دادگاه مراجعه کنید. این دادگاه ها در برخی شهرها به صورت تخصصی به دعاوی کار رسیدگی می کنند.

4- سازمان تأمین اجتماعی

اگر مشکل شما مربوط به بیمه است، مانند عدم پرداخت حق بیمه توسط کارفرما، باید به شعب سازمان تأمین اجتماعی مراجعه کنید. البته باید ابتدا از طریق اداره کار شکایت کنید و سپس برای اجرای حکم به تامین اجتماعی مراجعه کنید.

خب، برگردیم به بحث اصلی… در انتخاب مرجع برای شکایت، باید دقت کنید و متناسب با نوع اختلاف، مرجع صحیح را انتخاب کنید. اگر مطمئن نیستید، بهتر است از یک وکیل اداره کار مشورت بگیرید.

چگونه شکایت کنیم؟ مراحل گام به گام

حالا که با مراجع صالح به رسیدگی آشنا شدید، بیایید ببینیم که فرآیند شکایت از کارفرما چگونه است. این مراحل را با جزئیات توضیح می دهم تا اگر روزی نیاز شد، بدانید باید چه کار کنید.

گام اول: جمع آوری مدارک و مستندات

این مرحله را جدی بگیرید! اغلب تصور می کنند صرف اینکه “حق با آنهاست” کافی است، اما در دنیای حقوق، حق با کسی است که بتواند ادعایش را ثابت کند.

مدارک مهمی که باید جمع آوری کنید:

• قرارداد کار (اصل یا تصویر آن)
• فیش های حقوقی
• لیست بیمه و سوابق پرداخت حق بیمه
• مکاتبات با کارفرما
• گواهی پزشکی (در موارد حوادث کاری)
• هرگونه سند یا مدرکی که ادعای شما را تأیید می کند

گام دوم: تنظیم دادخواست یا شکوائیه

پس از جمع آوری مدارک، باید دادخواستی تنظیم کنید. در این دادخواست باید موارد زیر ذکر شود:

• مشخصات کامل شما
• مشخصات کارفرما یا شرکت
• خواسته شما به طور دقیق
• شرح مختصری از دلایل شکایت
• فهرست مدارک و مستندات

گام سوم: ثبت شکایت در اداره کار

با دادخواست تنظیم شده و مدارک جمع آوری شده، به اداره کار محل اشتغال خود مراجعه کنید. دادخواست خود را به همراه کپی مدارک تحویل دهید و رسید دریافت کنید. این رسید شامل شماره پرونده و تاریخ جلسه رسیدگی خواهد بود.

از زمانی که سامانه جامع روابط کار راه اندازی شده، می توان تمامی شکایت ها را به صورت آنلاین ثبت کرد.

گام چهارم: شرکت در جلسات رسیدگی

در تاریخ تعیین شده، در جلسه هیأت تشخیص حضور یابید. این جلسه معمولاً کوتاه است و هیأت به اظهارات طرفین گوش می دهد و سؤالاتی را مطرح می کند.

یک توصیه مهم: همیشه قبل از جلسه، مدارک و استدلال هایتان را مرور کنید. آمادگی برای جلسه بسیار مهم است.

جلسات هیات تشخیص معمولا رسمی نیستند و در یک اتاق معمولی برگزار می شوند، پس نگران تشریفات خاصی نباشید. فقط مؤدب باشید و با احترام صحبت کنید. همین.

گام پنجم: بررسی رأی صادره و اقدامات بعدی

پس از برگزاری جلسه، هیأت تشخیص رأی خود را صادر می کند. این رأی به شما و کارفرما ابلاغ خواهد شد.

• اگر رأی به نفع شماست و کارفرما به آن اعتراض نکند، پس از 15 روز از تاریخ ابلاغ، رأی قطعی می شود.
• اگر رأی به نفع کارفرماست، شما می توانید ظرف 15 روز به هیأت حل اختلاف اعتراض کنید.
• اگر به رأی هیأت حل اختلاف نیز اعتراض دارید، می توانید به دیوان عدالت اداری شکایت کنید.

البته در بسیاری از موارد، کارفرمایان از همان ابتدا با هدف اتلاف وقت، تا آخرین مرحله اعتراض می کنند. این یک واقعیت تلخ است که باید برای آن آماده باشید.

گام ششم: پیگیری اجرای رأی

اگر رأی به نفع شما صادر شد، باید پیگیر اجرای آن باشید. در صورت امتناع کارفرما، می توانید از طریق اجرای احکام اداره کار یا دادگستری اقدام کنید.

از وکیل اداره کار در دعاوی کارگری کمک بگیرید

در پرونده های پیچیده که کار بروی آن زمان بر و سخت است، استفاده از خدمات وکیل اداره کار می تواند تفاوت چشمگیری در نتیجه پرونده شما ایجاد کند. این تخصص با عمومیت حقوق متفاوت است و وکلای معدودی در این زمینه تبحر کافی دارند. اخیرا در گزارشی تحلیلی که سایت الف منتشر کرده، نحوه پیدا کردن بهترین وکلای تهران را توضیح داده که مطالعه آن برای افراد درگیر پرونده های حقوقی هستند و نیاز به وکیل دارند، می تواند مفید باشد.

در نهایت

شکایت از کارفرما مسیری است که گاه ناگزیر از پیمودن آن هستیم، اما نباید فراموش کنیم که هدف نهایی ما احقاق حق است، نه انتقام جویی یا ضربه زدن.

ممکن است بگویید این روند طولانی و پرزحمت است و ارزش وقت و انرژی گذاشتن ندارد. اما باید به شما یادآوری کنم که پیگیری حقوق قانونی، علاوه بر منافع شخصی، یک مسئولیت اجتماعی هم هست. هر بار که یک کارگر از حق خود دفاع می کند، به تدریج فرهنگ احترام به قانون در محیط های کاری بیشتر می شود.